De Japanse zaag (nokogiri)

De Japanse zaag, Nokogiri (鋸) in het Japans, zie je steeds vaker in de gereedschapskist van de professionele vakman en de enthousiaste hobbyist liggen. Geen wonder…. de Japanse zaag levert superieure zaagprestaties.

De Japanse zaag werkt anders dan de westerse zaag en heeft dan ook 3 belangrijke voordelen waarom je een Japanse zaag? zou moeten willen gebruiken, namelijk:

✔ Combinatie trekkende beweging met dun zaagblad geeft precisie zaagsnedes.
✔ Door trekkende beweging minder kracht en inspanning… tot wel 3 x minder
✔ Minder dubbel vouwen zaag en minder materiaal weg nemen

Meest gebruikte Japanse zagen

De Japanse zaag kan grofweg in twee stijlen verdeeld worden. Namelijk de Kataba, 1-zijdig getand en de Ryoba, 2-zijdig getand . Ondanks dat dit ook 2 van de 4 meest gebruikte Japanse zagen zijn, zijn het eigenlijk 2 stijlen voor Japanse zagen. Simpel gezegd verschillen de zagen op grofweg 2 punten. 1) de vertanding en 2) dikte van het zaagblad. Naast de vier bekende Japanse zagen is er een grote variëteit aan zagen. Deze worden vaak ingezet voor specialistische werkzaamheden bijvoorbeeld voor het maken van sparingen, pen gat verbindingen en andere speciale verbinden. De vier meest gebruikte zagen zijn:
○ Ryoba (Ryoba-noko)
○ Kataba
○ Dozuki
○ Kugihiki
Alhoewel de Kugihiki niet voor niets onder aan de lijst staat vindt deze flush-cut zaag steeds meer z’n intrede in de werkplaats. Minder bekende zagen zijn de Azebiki, Anahiki, Maebiki, Mawashibiki en zo zijn er nog meer te noemen.

Elke zaag heeft weer een andere techniek hoe je het beste met de Japanse zaag kunt zagen. Soms met 2 handen, met lange halen of met korte, in grote hoek of juist lange zaagsnede. Alles over de technieken lees je in ‘hoe gebruik je een Japanse zaag‘

Ryoba

De Ryoba-noko zoals deze Japanse zaag ook wel wordt genoemd is 2-zijdig getand. Dus je kunt met beide kanten van het blad zagen. Beide kanten verschillen wel van elkaar als het gaat om waar je de zaagkant voor kunt gebruiken. De fijn getande kant, de kant met een hogere TPI (Teeth Per Inch) gebruik je voor het afkorten. Dat is dwars op de vezel zagen. En de grof getande kant, een lagere TPI, gebruik je om te schulpen. Dit betekend met de richting van de vezel mee zagen. De Ryoba wordt vaak gebruikt als werkplaatszaag bij meubel en interieurbouw omdat deze Japanse zaag in feite 2 functies heeft. Met de Ryoba zaag je het beste met 2 handen. Kortom een musthave als serieuze hobby houtbewerker of als werkplaats professional

Kataba

De Kataba is eigenlijk een verzamelnaam voor 1-zijdig getande Japanse zagen maar de Kataba wordt doorgaans vaak gebruikt als universele zaag. Vaak is de Kataba uitgerust met een grovere vertanding, lage TPI, en dikker zaagblad. Ondanks dat het zaagblad dikker is het nog steeds dunner dan de gemiddelde Westerse handzaag. De rug van het blad heeft geen versterking en is even dun als de rest van de zaag waardoor je lange en diepe zaagsneden kunt maken. Afhankelijk van de vertanding kan deze Japanse zaag ingezet worden voor verschillende zaagsneden. Alhoewel de vertanding wel vaak grover is zijn er ook Kataba’s met een hybride vertanding waardoor deze zaag breed ingezet kan worden. Kortom om een mooie bouwplaats zaag of makkelijk in je werkplaats om bijvoorbeeld even snel een stuk hout strak en netjes af te korten. Zeker een alleskunner die je gaat waarderen op de bouwplaats of werkplaats.

Dozuki

Een Dozuki heeft één van de dunste bladen van de Japanse zagen, vaak met een versterkte rug en een zeer fijne vertanding (hoge TPI). Met een Dozuki kun je zeer nauwkeurige en precieze zaagsneden maken. Deze Japanse zaag wordt vaak gebruikt voor het maken van nauwkeurige verbindingen zoals bijvoorbeeld zwaluwstaartverbindingen, pen & gat verbindingen en verbindingen voor bijvoorbeeld lijsten. Het nadeel van de versterkte rug is dat je maar een beperkte diepte van de zaagsnede hebt… maar daar zijn weer verschillende zaagbladen voor. Afhankelijk hoe groot het zaagblad is gebruik je de zaag vaak met één hand waarbij je start met korte zaagsneden en langzaam naar langere halen gaat. Kortom een Japanse zaag die je misschien niet zo veel gebruikt als de Ryoba of Kataba maar zeker gaat missen bij precisie werk.

Kugihiki

Naast de Dozuki heeft ook de Kugihiki een zeer dun zaagblad. Het verschil is de lengte van het zaagblad en een niet versterkte rug of zelfs vaak 2-zijdig getand. Door het flexibele zaagblad is de Kugihiki, ook wel flush-cut genoemd, uitermate geschikt om houten deuvels/pennen strak op het hout af te zagen. ook deze Japanse zaag ben je niet dagelijks nodig maar je zal m missen als je een verbinding strak moet afzagen. Door de lengte kan je deze trekzaag makkelijk in je gereedschapskist kwijt.

Japanse vouwzagen

Ja het zouden er maar vier zijn. Maar deze Japanse zaag verdient meer aandacht. Beter gezegd deze combi Japanse zagen verdienden meer aandacht. Een alternatief voor de soms lange zagen zijn de inklapbare vouwzagen. Het mooie is dat deze vaak in setjes worden verkocht. Een handvat/lemmet met meestal een verwisselbaar Ryoba zaagblad, Kataba zaagblad en en Dozuki zaagblad.
Onderschat deze combi alleskunner niet. Misschien hoge eerste aanschaf maar dan heb je ook 3 van de 4 meest gebruikte Japanse zagen in compact formaat. Ideaal op de bouwplaats in je spijkerschot.